Endokrin Hastalıkları

Endokrin hastalıklar hakkında

Endokrin hastalıklar, hormon adı verilen maddeler aracılığıyla insan vücudundaki hayati fonksiyonları kontrol eden organ ve bezlerden oluşan kompleks bir sistem olan endokrin sistemde görülen bozukluklardır. Bu hormon dengesizliği kişinin sağlığını çeşitli şekillerde etkileyebilir ve bazı endokrin hastalıkları diğerlerine göre daha yaygın olarak görülmektedir. Endokrin hastalıklar arasında diyabet ve daha nadir olarak görülen Akromegali ve Cushing hastalığı gibi rahatsızlıklar yer almaktadır.

Akromegali hakkında

Akromegali aşırı miktarda büyüme hormonundan (GH) kaynaklanan, nadir görülen ancak ciddi bir rahatsızlıktır. Büyüme hormonu beynin tabanında bulunan küçük bir bez olan hipofiz bezi tarafından üretilir.

Çoğu akromegali vakasında, aşırı büyüme hormonu üretimi, çoğunluğu benign (kanserli olmayan) olan hipofiz tümörlerinden kaynaklanmaktadır. Aşırı büyüme hormonu üretimi eller, ayaklar ve yüz hatlarında büyümeye neden olur. Ayrıca iç organları etkileyebilir ve tedavi edilmediği takdirde çeşitli ciddi komplikasyonlara neden olabilir.

Aşırı miktarda büyüme hormonu, glukoz ve lipit metabolizmasını bozarak diyabet, yüksek kan basıncı ve kardiyovasküler hastalık riskinde artış gibi ciddi sonuçlar doğurabilir.

Akromegali tedavisi

Aşırı miktarda büyüme hormonu aynı zamanda büyümeyi harekete geçiren bir hormon olan insülin benzeri büyüme faktörü (IGF-1) düzeyini yükseltir. Akromegali tedavisi, GH ve IGF-1'in daha iyi bir şekilde kontrol edilmesini sağlayarak hastalık semptomlarını hafifletir, daha iyi hissetmenizi sağlar ve muhtemelen hastalıkla ilişkili daha ciddi sağlık sorunları riskini azaltır.

Tedavinin temel amacı, büyüme hormonu ve IGF-1 düzeylerini normal düzeye getirmektir. Aralarında aşağıdakilerin bulunduğu çeşitli akromegali tedavileri mevcuttur:

• Hipofiz tümörünü çıkarmaya yönelik cerrahi. Cerrahinin amacı hipofiz tümörünü çıkarmak ve böylece GH salgısını kontrol etmektir.
• Tıbbi tedavi. Tıbbi akromegali tedavisi GH salgısını ve IGF-1 üretimini azaltabilir.
• Hipofize yönelik radyasyon tedavisi. Hipofize yönelik radyasyon tedavisi GH salgısını ve IGF-1 üretimini yavaşça azaltır. Hastalarda bu tedavinin tam olarak etkisini göstermesi uzun yıllar sürebilir. Radyasyon, olağandışı durumlar hariç olmak üzere birincil tedavi olarak kullanılmamalıdır.

Akromegalinin yeterli düzeyde kontrol altına alınması genellikle birden fazla yöntemi kapsayan bir yaklaşım gerektirir, bu nedenle farklı tedavilerden oluşan bir kombinasyon uygulanmaktadır.

Hekiminize sorulacak sorular

Size yakın zamanda akromegali tanısı koyulduysa, tanınızla ilgili sorularınızı hekiminize sorun:

• Tedavi olmadığım takdirde, diyabet ve kalp hastalığı gibi ciddi komplikasyonların ortaya çıkma riski nedir?
• Hemen tedavi olmam gerekiyor mu?
• Tedavi seçeneklerim nelerdir?
• Cerrahi için aday mıyım?
• Her bir tedavinin avantajları ve dezavantajları nelerdir?
• Önerdiğiniz tedavi opsiyonlarının aşağıdakileri sağlama olasılığı nedir:
  
  • GH ve IGF-1 düzeylerimi normale döndürecek mi?
  • Normal hipofiz fonksiyonuna zarar vermeksizin tümör kitlesini kontrol altında tutacak mı?
  • Belirti ve semptomları hafifletecek mi?
  • Ortalama ömrümü uzatacak mı?
• Her bir tedavi semptomlarımda ne kadar sürede rahatlama sağlayacak?
• Tedaviler nasıl uygulanıyor?
• Tedavilerin her biri günlük hayatımı nasıl etkileyecek?
• Durumumu nasıl takip edeceksiniz (yani hipofiz tümörümün boyutu, GH düzeyleri, IGF-1 düzeyleri, semptomlar)?
• Beslenmemde değişiklik yapmalı mıyım?

Cushing sendromu ve Cushing hastalığı hakkında

Cushing hastalığı, hipofiz bezinin çok fazla adrenokortikotropik hormon (ACTH) salgıladığı bir rahatsızlıktır. Beyin tabanında bulunan hipofiz bezindeki bir tümörden kaynaklanmaktadır. Aşırı ACTH, adrenal bezlerine taşınır. Sonrasında adrenal bezlerine çok sayıda daha fazla kortizol üretme sinyali gönderilir. Aşırı ACTH, aşırı kortizol anlamına gelmektedir.

Vücudunuzda uzun süre boyunca yüksek düzeyde kortizol bulunması (hiperkortizolizm) aralarında aşağıdakilerin bulunduğu çeşitli belirti ve semptomlara neden olabilir:

• Yüzün yuvarlak (ay şeklinde) ve/veya kırmızı bir hal alması
• Ciltte morumsu çizgiler
• Kürek kemikleri arasında olağandışı yağ dokusu birikimi (zaman zaman “bufalo hörgücü” olarak anılır)
• Kol ve bacakların ince olmasına karşın karın bölgesinde anormal yağ dokusu birikimi
• Kolay morarma
• Kadınlarda yüzde/vücutta aşırı kıllanma (“hirsütizm” olarak adlandırılır)

Doğru tanı hekiminizin en iyi tedaviyi belirlemesine yardımcı olacağı için, Cushing sendromu ve ardından Cushing hastalığı tanısının doğru bir şekilde koyulması, sağlığınızın tekrar kontrol altına alınması yolundaki ilk adımdır. Cushing sendromu ve Cushing hastalığı tanısının koyulması çeşitli faktörler nedeniyle zor olabilir:

• Daha yaygın görülen başka rahatsızlıklar (örn. yanlış beslenme ve/veya egzersizden kaynaklanan depresyon ve kilo sorunları) aynı belirti ve semptomlara neden olabilir.
• Tüm insanlarda aynı belirti ve semptomlar görülmez.
• Uzun süreli yüksek düzeyde kortizol maruziyeti diyabet, yüksek kan basıncı ve osteoporoz gibi rahatsızlıklara neden olabilir.

Cushing sendromu ve Cushing hastalığıyla ilişkili belirti, semptom ve rahatsızlıklara ilişkin genel farkındalık oluşturmak suretiyle daha fazla insan erken tanı ve tedavi imkânı yakalayabilir.